Belgen zijn topsorteerders en daardoor horen we tot de besten van de wereldwijde recyclageklas. ‘Dat heeft veel te maken met onze uniforme aanpak’, zegt Wim Geens, managing director van Fost Plus. ‘Iedereen kent en gebruikt de bekende blauwe zak. Dit succes willen we doortrekken in onze brede visie op verpakkingssystemen.’
‘Morgen heb ik een afspraak met internationale toplui van Mars. Het is een van de vele delegaties die ik ontvang om onze aanpak uit de doeken te doen’, vertelt Wim Geens, sinds 2022 managing director van Fost Plus. Daarvoor stond hij jaren aan het hoofd van Renewi, een van de grootste afvalverwerkende bedrijven in ons land.
Bij Fost Plus kwam Geens in een vzw terecht. ‘Een bijzondere organisatie die in 1994 ontstond op initiatief van privébedrijven om de selectieve inzameling, sortering en recyclage van huishoudelijk verpakkingsafval te financieren, te organiseren en te promoten’, schetst Geens in een notendop. Negen op de tien bedrijven die verpakte producten op de Belgische markt brengen, zijn lid van Fost Plus. Goed voor zo’n vijfduizend leden.
Lokale afvalverwerking
Fost Plus telt maar een zeventigtal medewerkers en toch zet de organisatie unieke resultaten neer. ‘Nergens in de wereld vind je zo’n efficiënt systeem als hier. Met de blauwe zak verzamelen we elk jaar meer dan 250.000 ton PMD-verpakkingen die anders bij het restafval zouden terechtkomen. De voorbije jaren evolueerden we van 15 naar 24 kilo per jaar per inwoner’, legt Geens uit.
Met de blauwe zak verzamelen we elk jaar meer dan 250.000 ton PMD-verpakkingen die anders bij het restafval zouden terechtkomen.
Wim Geens, Managing director Fost Plus
‘Door hun lidmaatschap kunnen spelers als Colruyt, Lotus of Coca-Cola hun uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV) vervullen. Ze zijn zelf verantwoordelijk voor de volledige levenscyclus van hun verpakkingen en spannen zich in om die zoveel mogelijk te hergebruiken of te recycleren en een circulair systeem tot stand te brengen. Daar betalen ze ons voor. Wij zorgen voor de operationele vertaling op het terrein met onder andere intercommunales en afvaloperatoren. Het gaat over verpakkingen in papier-karton, glas en PMD. In België wordt 97 procent daarvan gerecycleerd en slagen we erin om cirkel goed te sluiten. In de rest van de wereld benijden ze ons daar terecht om.’
In het hele land gebruiken we de blauwe zak waarin je sinds enkele jaren naast drankblikjes, conserven en drankkartons ook plastic flessen, schaaltjes, zakjes, potjes en zelfs koffiecapsules kwijt kan.
‘Daarvoor hebben we achter de schermen flink geïnvesteerd. Zes nieuwe state-of-the-art sorteercentra en de eerste vier van zes geavanceerde recyclage-installaties draaien ondertussen op volle toeren. Belangrijk: het gaat om lokale fabrieken, in België. We verschepen niet in bulk naar landen in het zuiden om het afval daar te dumpen’, benadrukt Geens.
Het belang van data
Geens wijst op het belang van innovatie om de uitdagingen van vandaag en morgen het hoofd te bieden. ‘We beschikken over enorme hoeveelheden data. Die komen van onze leden, maar ook van sorteer- en recyclagecentra. We innoveren onze systemen voortdurend om die data te ontsluiten. Met die inzichten gaan we opnieuw aan de slag.’
Een ander voorbeeld van innovatie is chemische recyclage. Daarbij wordt de chemische structuur van plastic afgebroken en herleid tot de oorspronkelijke bouwstenen. ‘Dat biedt kansen voor verpakkingen zoals yoghurtpotjes die moeilijker mechanisch te recycleren zijn. Met die bouwstenen worden nieuwe plastics gemaakt als grondstof voor nieuwe voedselverpakkingen.’
Fost Plus in cijfers (2023)
- Gerecycleerde verpakkingen in tonnen: 711.390 ton (PMD, glas en papier-karton)
- Recyclagepercentage algemeen: 97%
- Recyclagepercentage plastic: 68%
- Ingezamelde kilo’s PMD per inwoner via de blauwe zak: 24 kilo
- Aandeel recyclage op Belgische bodem: 78%
Maatschappelijke rol
‘In theorie kan je plastic eeuwig hergebruiken, maar dat staat haaks op de plastic bashing die aan de gang is’, vindt Geens. ‘Plastic kampt met een perceptieprobleem. Een komkommer is veel langer houdbaar in een plastic verpakking dan los, wat voedselverlies tegengaat. Als dat plastic jasje daarna gerecycleerd wordt, is dat mogelijks in z’n geheel duurzamer. Toch redeneren veel consumenten dat plastic verpakking slecht is en al de rest goed. Sommige bedrijven schakelen daardoor over op bijvoorbeeld gecoat karton, maar dat kan je veel moeilijker of zelfs niet recycleren. Het is aan ons om hen daarin te begeleiden.’
Dat brengt Geens bij de maatschappelijke rol van Fost Plus. ‘We moeten het publiek meenemen in een bredere visie op verpakkingen. Als we onze natuurlijke grondstoffen willen beschermen, moeten we verder kijken dan recyclage alleen. Uiteindelijk willen we allemaal een schone leefomgeving en een duurzame planeet voor onze kinderen. Dat klinkt misschien hol, maar het is wel ons kompas. De overheid legt terecht een grotere nadruk op hergebruik en preventie. Ze schuift ambitieuze doelstellingen naar voren, onder andere voor wegwerpverpakkingen. Wij willen en kunnen daar een rol in spelen, vanuit onze ervaring in het verbinden van partners en het kenniscentrum dat we vandaag al zijn.’
Digitaal statiegeld
Sinds Europa vorig jaar de Single Use Plastics Directive goedkeurde, is de producentenverantwoordelijkheid uitgebreid naar zwerfvuil. ‘Onze leden zouden gewoon de factuur kunnen betalen, maar we willen hier expliciet onze verantwoordelijkheid opnemen en op het terrein bijdragen aan een schoner milieu. Jammer genoeg zijn de overheden verdeeld, en ontbreekt een efficiënt en effectief beleid.’
Wij-zij-denken heeft geen zin. Uiteindelijk willen we allemaal hetzelfde: een propere wereld om in te wonen.
Wim Geens, Managing director Fost Plus
Fost Plus beweegt zich in een delicaat web van Europese, federale, gewestelijke en lokale overheden. ‘Onze internationale sterkte is het gevolg van onze uniforme aanpak. Van Aarlen tot Zoersel volgt iedereen dezelfde sorteerinstructies’, legt Geens uit. ‘Met de verkiezingen bevinden we ons in een luwe periode. Het is wachten tot de nieuwe gewestregeringen zijn gevormd om knopen door te hakken.’
Daarmee wijst hij fijntjes op de uiteenlopende plannen van Vlaanderen, Brussel en Wallonië om statiegeld op plastic flessen en blikjes in te voeren. ‘Hoewel geen enkel land ooit statiegeld invoerde om zwerfvuil te bestrijden, zijn de drie gewesten overtuigd dat het onontbeerlijk is in de strijd tegen zwerfvuil. Samen met onze leden hebben wij een innovatief, slim digitaal systeem ontwikkeld. Met een app kan je een unieke code scannen en krijg je het statiegeld terugbetaald. Het uitgangspunt is het comfort van de burger. We bieden een oplossing die complementair is met de blauwe zak die al dertig jaar bestaat, door van elke blauwe zak thuis en elke openbare (blauwe) vuilnisbak buitenshuis een inzamelpunt te maken.’
‘Lange tijd was de industrie de vijand,’ besluit Geens, ‘maar dat wij-zij-denken heeft geen zin. Het is essentieel om de burger mee te krijgen in dit verhaal. Uiteindelijk willen we allemaal hetzelfde: een propere wereld om in te wonen.’