Op verschillende locaties in ons land produceren waterkrachtcentrales duurzame energie. Dat is positief, behalve voor jonge zalmen en Europese palingen die door dergelijke installaties hun migratieroutes geblokkeerd zien. ‘Life4Fish garandeert de vissen voortaan een veilige doortocht.’
Een waterkrachtcentrale gebruikt de energie van stromend of neerstortend water. Daarmee wordt een turbine in beweging gezet die maakt dat een alternator elektriciteit opwekt. Het is een mooie en 100 procent hernieuwbare energievorm. Helaas is er voor bepaalde vissoorten ook een keerzijde.
In de eerste plaats voor zalmen: die leven de eerste drie jaar in zoetwater en migreren daarna naar zee, om drie jaar later weer terug te keren naar de geboorterivier. Net als de Europese paling hinderen waterkrachtcentrales hun trek: de vissen raken niet altijd door de turbines, komen er soms in vast te zitten, kunnen gewond raken of in het ergste geval sterven.
Openingstijden
Om dat probleem op te lossen, hebben Luminus, Profish, de universiteiten van Namen en Luik en Actemium hun krachten gebundeld in het Life4Fish-project, dat vissen een veilige doortocht garandeert.
‘Een slim AI-model voorspelt de trektijden van de vissen’, verduidelijkt Pierre Theunissen, Senior Project Manager bij Luminus. ‘Daarmee worden de openingstijden van de dammen van onze zeven Belgische waterkrachtcentrales en de passages onder water beheerd, zodat de vissen veilig kunnen passeren zonder dat de turbines stilgezet hoeven te worden.’
Op basis van een geautomatiseerde 24-uursvoorspelling en een aantal specifieke parameters kunnen de operatoren onderbouwde beslissingen maken, om zo de vissterfte tot een minimum te beperken.
Een slim AI-model voorspelt de trektijden van de vissen. Zo bepalen we de openingstijden van de dammen en kunnen de vissen veilig passeren.
Pierre Theunissen, Senior Project Manager bij Luminus
‘Concreet werkten we een geautomatiseerd model uit op basis van historische data en realtime waarnemingen omtrent het huidige en het voorspelde waterdebiet, alsook de watertemperatuur van de Maas’, zegt Jean-Christophe Cerfontaine, Branch Manager Life Science & Data Management bij Actemium.
Het systeem gebruikt ook een elektrisch veld om zalmen veilig naar een speciaal ontworpen passage langs de turbines en palingen door de dam te loodsen.
Veelbelovende resultaten
Het Life4Fish-project ontstond op de tekentafel in 2017. Dit jaar loopt de validatietest met het systeem af, en wordt het nog verder geperfectioneerd. De eerste resultaten zijn alvast zeer bemoedigend.
Theunissen: ‘Het was onze initiële ambitie om het overlevingspercentage van palingen te verhogen tot 80 procent en dat van de jonge zalm tot 90 procent, zonder dat de productie van groene elektriciteit significant daalt. We zitten vandaag niet ver meer af van die vooropgestelde doelstellingen.’
De komende jaren krijgt het project een vervolg met de installatie van een nieuw type turbine, dat op het vlak van snelheid en wieken speciaal ontworpen is voor een minimale impact op de onderwaterfauna en -flora.
‘De partners binnen dit project delen hun best practices graag met andere spelers in de energiesector’, zegt Luc Clabout, Managing Director Industry & Software Solutions bij VINCI Energies.
‘We zien voor dit systeem ook toepassingsmogelijkheden buiten de waterkrachtcentrales’, besluit Theunissen. ‘Alle bedrijven en industrieën met activiteiten aan water en rivieren kunnen daar voordeel uit halen.’