Vanaf 2027 zullen zowel gezinnen als bedrijven in de Europese Unie fors meer betalen voor diesel, benzine en aardgas. De oorzaak is ETS2, een uitbreiding van het Europese emissiehandelssysteem die alle fossiele brandstoffen duurder maakt. ‘De prijs van diesel en aardgas kan met minstens 10 procent stijgen’, waarschuwt energie-expert Tim Vancouillie.
Tot nu toe gold het Europese emissiehandelssysteem (ETS1) enkel voor energieproducenten, de luchtvaart en grote industrieën. Met ETS2 breidt Europa die regeling uit naar alle fossiele brandstoffen die nog niet onder het bestaande systeem vallen.
Het gaat onder meer om diesel, benzine, lpg, stookolie en aardgas. ‘Dit zal onvermijdelijk leiden tot hogere prijzen aan de pomp en op de energiefactuur’, zegt Tim Vancouillie, oprichter van duurzaamheidsadviesbureau E-luse.
Volgens hem is de verwachte prijsstijging van ongeveer 10 procent mogelijk nog een voorzichtige schatting. ‘Op de financiële markten zien we emissierechten voor brandstofleveranciers al verhandeld worden aan 75 euro per ton CO₂, terwijl Europa oorspronkelijk mikte op een plafond van 45 euro. Als die trend zich doorzet, kan de impact nog veel groter zijn.’
Rapportage en kosten
De rapportage- en inleverplicht van emissierechten ligt niet bij de eindgebruikers, maar bij de brandstofleveranciers. Toch ontspringen de gebruikers de dans niet, zegt Vancouillie. ‘Brandstofleveranciers zullen de extra kosten simpelweg doorrekenen aan de eindklant.’
Brandstofleveranciers zullen de extra rapportagekosten simpelweg doorrekenen aan de eindklant.
Tim Vancouillie, oprichter van E-luse
Tegelijk is de prijsstijging bedoeld om gedragsverandering uit te lokken. Door fossiele brandstoffen duurder te maken, wordt het verschil met elektriciteit kleiner. ‘Vandaag is het verbruik van fossiele energie vaak nog te goedkoop in vergelijking met duurzame alternatieven, waardoor de overstap naar bijvoorbeeld warmtepompen of elektrische voertuigen uitblijft.’
Impact op sectoren
Voor de transport- en logistieke sector wordt ETS2 een stevige uitdaging. Die sector is nog sterk afhankelijk van fossiele brandstoffen, terwijl de elektrificatie van vrachtvervoer nog in de kinderschoenen staat. Bovendien vergt die omslag investeringen in infrastructuur, zoals laadpunten.
‘Voor transportbedrijven wordt dit een enorme opgave’, zegt Vancouillie. ‘Wellicht kiezen sommige bedrijven vaker voor een modal shift, met meer goederenvervoer via spoor of binnenvaart, sectoren waar de verduurzaming sneller verloopt.’
Sociale compensatie
Er is ook een sociaal luik aan ETS2 gekoppeld. Een deel van de inkomsten uit het nieuwe systeem vloeit rechtstreeks naar het Sociaal Klimaatfonds. Daarmee moeten kwetsbare gezinnen extra steun krijgen om hun woning te isoleren of te investeren in warmtepompen.
Fossiele energie is vandaag vaak nog te goedkoop, waardoor de overstap naar warmtepompen of elektrische voertuigen uitblijft.
Tim Vancouillie, oprichter van E-luse
Ook voor bedrijven bestaan er steunmaatregelen. ‘Zo zijn er bij VLAIO programma’s die tot 85 procent van de kosten voor verduurzamingsonderzoek vergoeden’, zegt Vancouillie. ‘Die ondersteuning is broodnodig, zeker voor kmo’s. Zij hebben vaak noch de middelen, noch de expertise om dergelijke trajecten zelfstandig op te starten.’
Volgens hem worden de berekeningen steeds complexer, met allerlei scenario’s en variabelen waarmee rekening moet worden gehouden.
Voorkomen van carbon leakage
Een belangrijk aandachtspunt blijft het risico op carbon leakage: bedrijven die hun productie verplaatsen naar landen met minder strenge klimaatregels om emissiekosten te vermijden. Dat ondermijnt de klimaatdoelstellingen én schaadt de Europese economie.
‘Europa probeert dat tegen te gaan met het Carbon Border Adjustment Mechanism’, legt Vancouillie uit. ‘Dat instrument zorgt ervoor dat ingevoerde producten belast worden op basis van hun CO₂-uitstoot. Zo behouden Europese bedrijven die hier produceren hun concurrentiepositie.’